بیماری پسوریازیس چیست و چگونه درمان می شود
پسوریازیس
پسوریازیس (Psoriasis) نوعی اختلال پوستی است که باعث میشود سلول های پوست تا ۱۰ برابر سریعتر از حد طبیعی تکثیر شوند. سلول های پوست معمولاً هر ۱۰ تا ۳۰ روز تعویض میشوند. در این بیماری، سلول های جدید هر ۳ تا ۴ روز رشد میکنند.
این عارضه باعث میشود که روی پوست، لکه های قرمز ناهمواری که با پوسته های سفید پوشیده شدهاند، ایجاد شود. این لکه های پوستی میتوانند در هر جایی از بدن رشد کنند، اما بیشتر روی پوست سر، آرنج، زانو و کمر ظاهر میشوند. پسوریازیس، مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود.
این بیماری در بیشتر افراد، تنها چند ناحیه را تحت تاثیر قرار میدهد اما در موارد شدیدتر، پسوریازیس میتواند قسمت های زیادی از بدن را درگیرکند.طی دوره های این بیماری،شاهد چند هفته یا چند ماه شعله ور شدن و فروکش کردن پسوریازیس هستیم.
شیوع پسوریازیس در ایران حدود ۲% کل جمعیت است. این بیماری همواره با بیماری‌های دیگری مرتبط است و فرد مبتلا ممکن است علاوه بر پسوریازیس به یکی از بیماری‌های زیر نیز مبتلا باشد:
- دیابت نوع دو
- بیماری التهابی روده
- بیماری قلبی
- آرتریت پسوریاتیک
- اضطراب
- افسردگی
درمان پسوریازیس
پسوریازیس یکی از بیماری‌های خود ایمنی پوستی است که درمان بهموقع آن میتواند شدت علائم را کاهش داده و از پیشروی و حاد شدن بیماری جلوگیری کند. درمان این بیماری به دوصورت سیستمیک یا موضعی است. اگر این بیماری خفیف باشد به‌راحتی با استفاده از درمان‌های موضعی مانند مصرف پماد قابل درمان است. در موارد شدیدتر از داروهای سیستمیک و خوراکی استفاده می شود. با مراجعه به پزشک و درمان مناسب، تا حد زیادی می توان علائم آن را حتی در صورت جدی بودن، کنترل کرد.
نمونه های درمان سیستمیک
- متوترکسات یا سیکلوسپورین
- استروئیدها
- رتینوئیدها
- مهارکننده های فسفودی استراز ۴
- بیولوژیکها
مانند Infliximab ،Adalimumab ،Ustekinumab
عوامل تشدید بیماری پسوریازیس
- استرس
- جراحتهای پوستی
- مشروبات الکلی
- برخی داروها
- عفونتها
تاثیرات سبک زندگی بر روی بیماری پسوریازیس
برخی از تغییرات سبک زندگی ممکن است به کاهش یا جلوگیری از تشدید پسوریازیس کمک کنند که شامل موارد زیر هستند:
- سالم ماندن، مانند حفظ وزن متوسط، اجتناب از سیگار ، کاهش مصرف الکل و داشتن یک رژیم غذایی متعادل
- مرطوب نگه داشتن پوست، مانند استفاده منظم از نرم کننده ها و اجتناب از صابون ها و مواد آرایشی که می توانند پوست را خشک کنند.
- استفاده از دفترچه یادداشت برای شناسایی علائم
- اجتناب از محرک های خاص پسوریازیس ، مانند برخی غذاها و آب و هوا
- به حداقل رساندن استرس از طریق مدیتیشن،یوگا ، روان درمانی یا استراتژی های دیگر
- ورزش منظم
بیماری آرتریت پسوریاتیک چیست و چگونه درمان می شود
آرتریت پسوریاتیک
آرتریت پسوریاتیک نوعی آرتریت است که باعث درد، تورم و سفتی مفاصل در برخی از افراد مبتلا به بیماری مزمن پوستی به نام پسوریازیس می شود. پسوریازیس به صورت پچ‌هایی از پوست قرمز ضخیم و ملتهب که اغلب با فلس‌های نقره‌ای پوشیده میشود، ظاهر میشود. حدود 30 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس به آرتریت پسوریاتیک نیز مبتلا می شوند.
آرتریت پسوریاتیک مردان و زنان را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می دهد. اکثر افرادی که به آرتریت پسوریاتیک مبتلا می شوند ابتدا علائم پوستی پسوریازیس و سپس علائم آرتریت را دارند. با این حال، در حدود 15 درصد موارد، علائم آرتریت قبل از ظهور پسوریازیس مشاهده می شود. در 15 درصد دیگر از موارد، آرتریت پسوریاتیک همزمان با پسوریازیس تشخیص داده می شود.
علائم آرتریت پسوریاتیک عبارتند از:
- درد و حساسیت در مفاصل
- مشکل در حرکت، سفتی در مفاصل یا پشت. حدود نیمی از بیماران دچار سفتی صبحگاهی بیش از 30 دقیقه هستند.
- پلاکهای پوستی خشک یا قرمز هستند که معمولاً با فلس‌های سفید نقره‌ای پوشیده شدهاند و ممکن است لبه‌های برجسته داشته باشند
- ناهنجاری‌های ناخن، مانند ناخن‌های سوراخ‌دار، تغییر رنگ یا شکنندگی ناخنها
- خستگی نیز در بیماران شایع است.
الگوهای آرتریت پسوریاتیک:
آرتریت پسوریاتیک گروه های خاصی از مفاصل را تحت تاثیر قرار می دهد. عبارات زیر برای توصیف الگوهای آرتریت پسوریاتیک استفاده می شوند:
- آرتریت دیستال – این نوع آرتریت پسوریاتیک، مفاصل انتهایی (دیستال) انگشتان دست و پا را تحت تاثیر قرار می دهد.
- الیگوآرتریت نامتقارن – این نوع آرتریت پسوریاتیک کمتر از پنج مفصل کوچک یا بزرگ بدن را تحت تأثیر قرار می دهد اما لزوماً در هر دو طرف بدن رخ نمی دهد(به عنوان مثال، یک فرد ممکن است درد مفاصل را در یک آرنج تجربه کند اما در دیگری درد نداشته باشد) .
- پلی آرتریت متقارن – این نوع آرتریت پسوریاتیک پنج یا چند مفصل را در هر دو طرف بدن درگیر می کند. علائمی شبیه به آرتریت روماتوئید ایجاد می کند.
- آرتریت موتیلان – این نوع آرتریت پسوریاتیک باعث تغییر شکل مفاصل شده و آنها را از بین می برد که اغلب با کوتاه شدن انگشتان دست یا پای درگیر همراه است
- اسپوندیلوآرتریت – این نوع آرتریت پسوریاتیک مفاصل ستون فقرات از جمله مفصل ساکروایلیاک (محل اتصال ستون فقرات به لگن) را درگیر می کند.
درمان:
- داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی: (NSAIDs)
معمولاً از طریق دهان مصرف می شوند، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن که به کاهش درد کمک می کنند. بسیاری از NSAID های تجویزی نیز می توانند به کاهش التهاب کمک کنند.
- کورتیکواستروئیدها:
کورتن ها را می توان از طریق خوراکی مصرف کرد یا در مطب پزشک در داخل مفصل تزریق نمود.پزشکان به دلیل عوارض جانبی این دسته از داروها، سعی می کنند آنها را در کمترین دوز و کوتاهترین زمان ممکن تجویز نمایند.
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری: (DMARDs)
داروهای قدرتمندی هستند که التهاب را کاهش می دهند و می توانند از بدتر شدن آرتریت پسوریاتیک جلوگیری کنند. DMARD های سنتی بیشترین استفاده را داشته اند و دارای اثر سرکوب کننده سیستم ایمنی هستند. رایج ترین داروی مورد استفاده ، متوترکسات است.
- بیولوژیک ها:
این داروها، مواد شیمیایی یا مراحل خاصی را در فرآیند التهابی قطع می کنند و معمولاً سریعتر از DMARD های سنتی عمل می کنند. آنها توسط خود بیمار یا همراه او به صورت زیر جلدی در منزل تزریق می شوند و یا از طریق انفوزیون در مطب پزشک تجویز می گردند.( مانند داروهای اینفلکسیمب، آدالیمومب و اتانرسپت، اوستکینومب و سکوکینومب)
- مهارکننده ژانوس کیناز :(JAK Inhibitor)
این داروها مانند داروهای بیولوژیک، مراحل خاصی را در فرآیند التهابی مسدود می کنند، اما این داروها از طریق خوراکی مصرف می شوند. ( مانند توفاسیتینیب و اوپاداسیتینیب)
داروی اوستکینومب، علاوه بر درمان آرتریت پسوریاتیک ، در درمان کولیت اولسراتیو،کرون و پسوریازیس نیز به کار می رود.
بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست و چگونه درمان می شود
اسپوندیلیت آنکیلوزان(Ankylosing Spondylitis)
اسپوندیلیت آنکیلوزان عبارت است از یک بیماری مفصلی پیشرونده، مزمن و خودایمنی که اغلب ستون فقرات و استخوان‌های لگن را درگیر می‌سازد. بیمار به دلیل التهاب و سفتی ستون فقرات ممکن است حالت «خم شدن به جلو» داشته باشد. علائم معمولا در اوایل بزرگسالی شروع می شود. التهاب همچنین می تواند در سایر قسمت های بدن رخ دهد( معمولاً چشم ها)
این بیماری علت شناخته شده ای ندارد، اگرچه به نظر می رسد عوامل ژنتیکی در آن دخیل باشند. به ویژه، افرادی که دارای ژنی به نام HLA-B27 هستند، در معرض خطر ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان هستند. با این حال، تنها برخی از افراد دارای این ژن به بیماری مبتلا می شوند.
علائم اولیه اسپوندیلیت آنکیلوزان ممکن است شامل کمردرد و سفتی در ناحیه کمر و باسن باشد، به خصوص هنگام صبح و بعد از دوره‌های عدم تحرک. گردن درد و خستگی نیز شایع است. با گذشت زمان، علائم ممکن است بدتر شود، بهبود یابد یا در فواصل نامنظم متوقف شود.
مناطقی که بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند عبارتند از:
- مفصل بین پایه ستون فقرات و لگن.
- مهره ها در قسمت پایین کمر.
- مکان هایی که تاندون ها و رباط ها به استخوان ها می چسبند که عمدتاً در ستون فقرات است اما گاهی اوقات نیز در امتداد پشت پاشنه پا می باشد.
- غضروف بین استخوان سینه و دنده ها
- مفاصل ران و شانه
در اسپوندیلیت آنکیلوزان شدید، استخوان جدید به عنوان بخشی از تلاش بدن برای التیام تشکیل می شود. این استخوان جدید به تدریج شکاف بین مهره ها را پر می کند و در نهایت بخش هایی از مهره ها را به هم می چسباند و ستون فقرات سفت و غیر قابل انعطاف می شود. فیوژن همچنین می تواند قفسه سینه را سفت کند و ظرفیت و عملکرد ریه را محدود کند.
سایر عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یکی از شایع ترین عوارض اسپوندیلیت آنکیلوزان، یووئیت یا التهاب چشم می باشد که می تواند باعث درد چشم ، حساسیت به نور و تاری دید شود. در صورت بروز این علائم فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
- شکستگی های فشاری. استخوان های برخی افراد در مراحل اولیه اسپوندیلیت آنکیلوزان ضعیف می شود. مهره های ضعیف می توانند مچاله شوند و شدت حالت خمیده را افزایش دهند. شکستگی مهره ها می تواند به طناب نخاعی و اعصابی که از ستون فقرات عبور می کنند فشار وارد کند و احتمالاً به آن آسیب برساند.
- مشکلات قلبی
درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان:
- هدف از درمان، تسکین درد و سفتی و جلوگیری یا به تاخیر انداختن تغییر شکل ستون فقرات و عوارض بیماری است. درماناسپوندیلیت انکیلوزان قبل از ایجاد آسیب غیرقابل برگشت بیماری، بسیار موفق است.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن و ایبوپروفن – داروهایی هستند که پزشکان معمولاً برای درمان اسپوندیلوآرتریت محوری استفاده می کنند. این داروها می توانند التهاب، درد و سفتی را تسکین دهند
- اگر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مفید نباشند، پزشک ممکن است شروع یک داروی فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا (آنتی TNF) یا یک مهارکننده اینترلوکین 17 (IL-17) را پیشنهاد کند. این داروها زیر پوست یا از طریق داخل وریدی تزریق می شوند. گزینه دیگر مهارکننده ژانوس کیناز (JAK Inhibitor) است (مانند توفاسیتینیب و اوپاداسیتینیب).
نمونه هایی از داروهای نکروز دهنده تومورآلفا (آنتی TNF) عبارتند از: اینفلکسیمب، آدالیمومب و اتانرسپت که در کشور موجود هستند.
- تماس با مشاوران دارویی